Instal

Serdecznie zapraszamy do oglądania wystawy tematycznej dotyczącej nasielskiego „Instalu” i zapoznania się z historią przedsiębiorstwa opracowaną przez Pana Janusza Gersa, który zainspirował nas do utworzenia stałej ekspozycji. 

Instal Nasielsk zajmował czołową pozycję wśród pracodawców na mapie gospodarczej nasielskiego mikroregionu w okresie Polski Ludowej i po zmianie ustroju, do roku 2002 roku. Warto zatem przybliżyć Czytelnikom, zwłaszcza młodszego pokolenia zarys historii tego ważnego zakładu pracy. Początki zakładu sięgają lat 1969-1972, kiedy to u zbiegu miejscowości Mogowo, Siennica i Pieścirogi powstało Przedsiębiorstwo Produkcji Pomocniczej Instal Warszawa Zakład w Nasielsku. W roku 1973, wraz z uruchomieniem produkcji zakład otrzymał nazwę Wytwórnia Prefabrykatów i Konstrukcji Instalacyjnych Instal w Nasielsku, nadal podlegając pod Instal Warszawa. Produkcja odbywała się na zlecenia firmy matki. W analizowanym okresie zatrudnionych było ok. 200 osób, co plasowało zakład w rzędzie największych pracodawców w rejonie Nasielska. Ówczesnym dyrektorem był mgr inż. Aleksy Silin, szefem produkcji mgr Jerzy Wojtysiak i Jan Wójcicki, kierownikiem działu kadr Wiesław Ostaszewski, natomiast przewodniczącym Związków Zawodowych Wojciech Szabłowski. Rok 1974 to bardzo dobry okres w dziejach przedsiębiorstwa, wtedy to firma zmienia nazwę na Przedsiębiorstwo Produkcji i Montażu Urządzeń Instalacyjnych i Konstrukcji budowlanych Instal Nasielsk. Dochodzi także do zmiany kierownictwa zakładu. Dyrektorem zakładu zostaje mgr inż. Andrzej Woszczyk, jego zastępcą ds. produkcji mgr inż. Jerzy Paruszewski, zastępcą dyrektora ds. technicznych Edward Szymański, głównym księgowym Bolesław Rudnicki, a kierownikiem działu kadr Leszek Liszewski. W latach 70. XX w. rozwój gospodarczy w naszym kraju spowodował olbrzymie zapotrzebowanie na wyroby produkowane przez zakład tj. grzejniki FAVIERA, kanały wentylacyjne SPIRO, wymienniki ciepła, filtry do wielkogabarytowych urządzeń przemysłowych, kominy stalowe do ciepłowni i różnego rodzaju konstrukcje stalowe, mające zastosowanie zarówno w kraju, jak i za granicą. Konsekwencją takiego stanu rzeczy był dynamiczny rozwój zakładu, który skutkował poszerzeniem wielkości i oferty produkcji, pozyskaniem nowych kontrahentów, zatrudnieniem nowych pracowników i zwielokrotnieniem obrotów. Wydarzeniem na skalę kraju był także zakup śmigłowców przez Zjednoczenie Przedsiębiorstw Instal oraz utworzenie w nasielskim Instalu działu robót montażowo-śmigłowcowych z bazą i jedynym w Polsce lądowiskiem w Chrcynnie. Wykorzystanie maszyn jako dźwigów powietrznych w budownictwie i transporcie stanowiło od 1974 roku jeden z podstawowych zakresów działalności w kraju i za granicą. W tym miejscu warto podkreślić, że to właśnie na lądowisku w Chrcynnie stacjonowały wówczas jedne z największych śmigłowców świata Mi-6A. Idąc z postępem Instal nawiązuje współpracę z Przedsiębiorstwem Exportu Budownictwa „Instalexport” z siedzibą w Warszawie. Na podstawie podpisanej umowy, jak się rzekło na wstępie Instal był prestiżowym zakładem, którego pracownicy byli delegowani do pracy za granicą, głównie do RFN i NRD. Poza sowitym wynagrodzeniem w dewizach pracujący w Niemczech poznawali sposób życia, pracy i obyczajowość przenosząc je na nasielski grunt. Po kilkuletniej pracy za granicą stawali się nabywcami atrakcyjnych nieruchomości w naszym mieście i okolicy oraz innych towarów konsumpcyjnych z tzw. „wyższej półki”. Poza działalnością produkcyjną i usługową zakład dbał również o zaplecze socjalne dla pracowników i ich rodzin. W Goławicach nad Wkrą powstał wtedy ośrodek wypoczynkowy wraz z domkami letniskowymi. Dział socjalny, którym kierowała pani Stanisława Wójcicka organizował dla dzieci pracowników zimowiska i kolonie letnie m.in. w Sopocie, Podgórzynie koło Jeleniej Góry, Przydonicy k. Nowego Sącza, Starzyna k. Hajnówki, a zabawy choinkowe i obchody Dnia Dziecka na stałe wpisały się w kalendarz wydarzeń skierowanych do pracowników i ich rodzin. Taki stan rzeczy (dobra passa) trwała do połowy lat 80. minionego stulecia. W 1984 roku dochodzi do kolejnej zmiany kierownictwa przedsiębiorstwa. Stanowisko dyrektora obejmuje z-ca dyrektora naczelnego mgr inż. Jerzy Paruszewski, a jego zastępcą ds. produkcji zostaje mgr inż. Andrzej Sokołowski. W dobie kryzysu gospodarczego, w drugiej połowie lat 80. pojawiają się perturbacje, dochodzi do nieznacznego zmniejszenia produkcji i likwidacji działu usług montażowo-śmigłowcowych. Powodem zaistniałej sytuacji była coraz mniejsza liczba zleceń oraz wysokie koszty utrzymania śmigłowców. Maszynom kończył się okres między-remontowy, co wiązało się z koniecznością przeprowadzenia remontów głównych w Związku Radzieckim. I tak w styczniu 1986 roku nasielskie śmigłowce po raz ostatni poderwały się z lądowiska w Chrcynnie, aby odlecieć stąd na zawsze. Udały się do Leźnicy Wielkiej k. Łęczycy, gdzie przejęło je wojsko i rozpoczęło ich użytkowanie w 37 Pułku Śmigłowców Transportowych. W 1987 roku nominację na stanowisko dyrektora naczelnego otrzymał inż. Witold Więckowski, zastępcą dyrektora ds. produkcji został mieszkaniec Nasielska Tadeusz Kaczyński, natomiast główną księgową mgr Elżbieta Fijałkowska. Był to bardzo trudny czas w kierowaniu zakładem, wyremontowano stare, zakupiono nowe maszyny i urządzenia niezbędne do utrzymania produkcji. Jednak załamanie się rynków zbytu, jednokierunkowość produkcji i wysokie koszty utrzymania nieprodukcyjnego majątku były początkiem problemów finansowych. Pomimo usilnych starań dyrekcji i prób częściowej zmiany profilu produkcji, wielu z zamierzonych celów nie udało się wdrożyć. Lawinowo, natomiast wzrasta delegowanie pracowników do pracy w RFN i staje się jak dotąd największe w historii zakładu, co przyczynia się do uniknięcia zwolnień pracowników. W okresie przemian ustrojowych, czyli w 1990 roku dyrektorem Instalu została dotychczasowa główna księgowa mgr Elżbieta Fijałkowska, zastępcą ds. produkcji nasielszczanin Krzysztof Skoroszewski, zastępcą ds. technicznych inż. Ryszard Koropacki, główną księgową Ludwina Turek, szefem produkcji inż. Bogdan Dzikoń, a kierownikiem działu kadr Zenobia Tetfejer. Konkurencja i konfrontacja Instalu z firmami prywatnymi i zagranicznymi nie była korzystna w warunkach, jakie stawiał wolny rynek. Nowa rzeczywistość, w jakiej znalazło się przedsiębiorstwo wymagała wprowadzenia nowej oferty i nowego produktu, jako czynników dających szansę na przetrwanie. Znalazł się jednak produkt, choć nie nowy i pojawiła się nowa usługa. Dotychczasowe doświadczenie w produkcji jednostkowej instalacji wentylacyjnych pozwoliły na ten sam profil działania, lecz już z produkcja masową wraz z usługą montażu. Oferta wyjścia na zewnątrz zakładu została zauważona i doceniona przez klientów w całym kraju. Instalacje wentylacyjne nasielskiego Instalu montowano m.in. w Teatrze Narodowym w Warszawie, w gmachach Sejmu i Senatu Rzeczpospolitej Polskiej, Pałacu Kultury i Nauki w Warszawie, w restauracjach McDonalds i galeriach handlowych na terenie całego kraju. Oprócz w/w prac, w Instalu nadal wytwarzano różnego rodzaju konstrukcje stalowe mniej i bardziej skomplikowane. Pod koniec lat 90. XX w. przedsiębiorstwo otrzymało od Wojska Polskiego intratne zlecenie na wykonanie i montaż eżektora do hamowni silników odrzutowych w Rembertowie. Było to nie lada wyzwaniem dla całej załogi, zarówno pod względem wykonania elementów na miejscu, transportem na miejsce montażu, jak i montażem i uruchomieniem całości instalacji. Kilka lat obecności firmy na kontraktach w całym kraju dawało nadzieję, że uda się udźwignąć ciężar wolnego rynku i przetrwać. Na przełomie wieków, w latach 1990-2000 nastąpiła ekspansja nowych firm z branży, duża konkurencja, nierzetelni kontrahenci, którzy nie dokonywali zapłaty za prawidłowe realizacje kontraktów powoli doprowadziły do marginalizacji przedsiębiorstwa. Efektem tego stanu rzeczy kondycja finansowa Instalu stawała się coraz gorsza. Pomimo wielu zleceń brakowało środków finansowych na zakup komponentów do produkcji i podstawową działalność. Faktem stawała się utrata płynności finansowej, w związku z tym podjeto próbę ratowania przedsiębiorstwa poprzez przekształcenie w spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością, co nastąpiło w dniu 4 grudnia 2001 roku. Przemiana ta nie przyniosła oczekiwanych efektów. W 2002 roku został powołany prokurent w osobie dyrektora ds. technicznych inż. Ryszarda Konopackiego. Pomimo wielu starań ze strony załogi nie udało się udźwignąć ciężaru zmian poustrojowych. Spółka stała się niewypłacalna, co było podstawą do ogłoszenia upadłości. Historię nasielskiego Instalu, przedsiębiorstwa, które przez lata dobrze prosperowało, radziło sobie zarówno w kraju, jak i za granicą, przedsiębiorstwa, które zawalczyło o przetrwanie w nowym ustroju zakończyło ogłoszenie upadłości przez Sąd Okręgowy w Ostrołęce w dniu 12 lipca 2002 roku. Natomiast 28 maja 2012 roku nastąpiło jego wykreślenie z rejestru firm.